Dagelijks leven van uw voorouders

EPEDEMIEËN

1) Enkele wel heel overzichtelijke tabellen voor Nederland (met dank aan Mon)
   
2) Cholera in Antwerpen (19de. eeuw)
   
3) Pest, typhus, dysenterie, cholera (met korte duiding)
     >>> eens verder googelen op elk van die items.

Enkele VASTSTELLINGEN :
- deze epidemieën kan je soms 'ontdekken' bij het samenstellen van gezinnen :
   in korte tijd overlijden enkele kinderen + vader en / of moeder...
- pestepidemieën waren vooral een stadsfenomeen die de bevolking soms decimeerden (bvb  Londen);
  ook de pestepedimie in Amsterdam met massaal veel slachtoffers in de 17de eeuw (+ verdere links)
- n.a.v. deze epidemieën verhuizen stedelingen soms definitief naar het platteland
  >>> o.a. daardoor staan in mijn typische 'boerenbuitenstamboom' toch Brugge en Eeklo in mijn plaatsnamen top-10!
         Misschien ook zo voor je eigen boom?...
- deze epidemieën troffen ook het platteland, maar niet tegelijkertijd overal...
   >>> zo zijn soms die 'verre' migraties (bij mij bvb van Kaprijke naar Sluis) te verklaren
- epidemieën & armoede (verarming) gaan helaas hand in hand; soms af te leiden (o.a. in SVG's)...

NB - Verre van volledig... aanvullingen e.a. overzichtslijsten zijn altijd verhelderend voor genealogisch onderzoek!

In 1666 slaat in Brugge de pestepidemie terug toe en de stad is in quarantaine.  250 huizen waren besmet en honderden mensen stierven aan de 'haestige of quaede zieckte”  Niet alleen in Brugge maar in gans Europa woedde de zwarte dood.
In 1667 was de pest in Brugge zo goed als grotendeels gedaan.
1666 pestepidemie in brugge http://users.skynet.be/sb176943/AndriesVandenAbeele/AVDA273.htm

Bij het doorlopen van de overlijdens en begravenissen in Zedelgem kom ik plots bij enkele bladzijden waarbij praktisch alle overlijdens veroorzaakt werden door de pestepidemie.  Deze overlijdens starten op 06 augustus 1669 met het overlijden van Cornelia Logghe vrouw van Anselm Deketelaere en eindigen met de begrafenis van twee kinderen van Joannes Landuyt op 19 september 1669.
Deze pestopstoot zou de laatste zijn in de regio Brugge.
In Zedelgem noteer ik volgende overlijdens aan de pest in 1669:
1. 06 augustus 1669: Cornelia Logghe vrouw Anselm Deketelaere.
2. 09 augustus: een dochter van....  3 jaar oud;
3. 13 augustus: Elisabeth houthooft vr. Anselmi DeKetelaere 
4. 17 augustus: Petronilla dochter Petrus Shasens.
5. 19 augustus: Anna, dochter Luca Spynt, 5 jaar oud. 
6. 24 augustus: Petrus, zoon Huyhebaert
7. 25 augustus: Joanna dochter Luca Spynt
8. 28 augustus: Jacobus zoon Anselm de Ketelaere
9. 7 september: Petronilla Spynt
10. 9 september: Jacobus zoon Luca Spynt
11. 13 september: Maria Logghe (Logge Maeyken, d.Mattheus) vrouw Luca Spynt
12. 15 september: Petrus zoon Luca Spynt
13. 18 september: Cornelia dochter Luca Spynt 4 maand oud
14. 22 september: Gerardus zoon Gerardus Duynecoye
15. 30 september: Lucas Spynt
16. 19 september: 2 kinderen van Joannes Landuyt

Deze overledenen zijn o.a. terug te vinden in eenzelfde familie Spynt Luca en Maria Logghe en naaste familie.  Van deze familie Luca Spynt zijn twee kinderen in leven gebleven nl. Gillis (geboren in 1657) en Maeyken (geboren in 1653). Zij erven onroerende goederen in zedelgem.  Rendant de voogd, hun oom Spyndt Jacob.
(wezenregisters zedelgem 16491, 311 Zedelgem Akte van 06-03-1670).

Bedankt zeg Gerda, voor je 'kippenvel' bijdrage...
Op de overlijdensregistratie van mijn voorvader Pieter Tack, op vrijdag de 13de in  'het pestjaar' 1666 staat zelfs vermeld dat hij aan de pest overleden is;
zijn vrouw, voormoe Antonia 10 dagen later (hier geen doodsoorzaak, maar is wel te raden...).
En... o.a. dankzij hun zoon, voorva Otto 'Osten' die naar Gistel migreert, fladder ik hier nog rond op 't forum
Valt op dat er rond die tijd te Brugge ook PR-overlijdens geregistreerd werden in het Sint-Janshospitaal, één van de oudste ziekenhuizen van 't land,
in 't hartje van het mooie Middeleeuwse Brugge.  Werd toen 'hospitaal' genoemd (nu nog in de omgangstaal),
want was letterlijk een gast-huis voor de armen (niet voor de rijken voor zover ik weet);
gasthuis is dan weer omgangstaal voor ziekenhuis in de provincie Antwerpen...
Je meegestuurd document is een 'vette kluif' waar ik nog eens mijn tijd ga voor nemen,
maar het leert ons dat arm noch rijk werden gespaard van de 'zwarte dood' (= pest)...
da-aag, Greta

"In de ban van de cholera : Brugge en Gent in 1866"
'Licentiaatthesis' Gechiedenis (M.A.) van N. Verbaeys, 2007/2008

De cholera-epidemie van 1866 met ruim 40.000 doden was de zwaarste
die België ooit gekend heeft. Tabellen voor het ganse land : p.12
Ook nog  cholera in 1832, 1846 en tussen 1854 en 1859, 1866,
tussen 1883 en 1885 en nog tussen 1892 en 1894.
Inhoudsopgave : p.123/124  -  Bijlagen : vanaf p.117 (kaarten en curven)
>>> Geeft een degelijk & duidelijk beeld van de schaduwkanten van het leven in die jaren
NB - Niets mag letterlijk overgenomen worden uit een eindwerk zonder toestemming.

Ook in Nederland brak in 1866 de cholera uit in vele steden;
in en rond Amsterdam vielen er 21.000 doden!
De ziekte werd vanaf 1831 meegebracht door schepen. 

>>> Dit alles ook weer af te leiden in vooral 'stedelijke' stambomen...

Vergeet je niet de beruchte Spaanse griep tijdens de 1e wereldoorlog ?

Alleen het aantal doden onder de Amerikaanse soldaten bedroeg al 43.000 naast 50.000 als gevolg van het oorlogsgeweld zelf.
Ook Nederland werd getroffen door de Spaanse griep, dus ergens kan ik mij niet voorstellen dat België daarvan verschoond bleef. Dus wellicht werden de gevallen niet als zodanig herkend (?).

In sommige indexen van online-archieven zijn dergelijke epidemieën ook terug te vinden.

Zo geeft een zoekopdracht op overlijdens te Zundert in de periode 1621 t/m 1628 de volgende aantallen :
1621 : 19, 1622 : 43, 1623 : 70, 1624 : 141, 1625 : 486, 1626 : 119, 1627 : 29 en 1628 : 14.

Ook in de huwelijksregisters vind je in die jaren een piek rond 1625-1626. Jonge weduwnaars en weduwen huwden al weer vrij vlot na het overlijden van een partner. Om soms daarna zelf slachtoffer te worden van de pest, waarna de achtergebleven partner toch al weer vrij snel met een ander huwde.

Survival of the fittest' krijgt zo wel gelijk een andere inhoud...

SPAANSE GRIEP
"In 1918, het laatste en ellendigste jaar van de Eerste Wereldoorlog, werd de wereld ook nog eens getroffen door een vreselijke griep.
De Spaanse griep was verantwoordelijk voor de grootste catastrofe ooit. Niet eerder stierven zoveel mensen in zo’n korte tijd als toen.
De griep eiste binnen vier maanden meer mensenlevens dan de oorlog in vier jaar. De oorlog kostte 15 miljoen mensen het leven,
de griep ongeveer 50 miljoen. Er stierven bovendien meer militairen in bed door griep dan door oorlogsgeweld in de loopgraven."

In een notendop hier, maar vele tientallen items bij het googelen op "Spaanse Griep"...
Vergeten? Nee, maar "één ziekte per keer is al genoeg miserie"    Tevens de meest 'recente' pandemie. 
De snelle verspreiding heeft ook met de oorlog zelf te maken :
- algemene verzwakking van burgers en militairen in 1918;
- de dichte opeenhoping van soldaten en burgers; slechte voeding en...
- ook de vogels die als extraatje werden geschoten van op slachtvelden zouden de ziekte overgedragen hebben...

PS - 02.12.2015 - En voor wie een grondige tekst wil doornemen :
"Ziek zonder loopgraaf", geslachtsziekten en Spaanse griep tijdens W.O.1
door dokter L. van Bergen

De commentaren # 4, 5 en 6 hadden het over epidemieën onder militairen in vorige eeuw.
Maar, ook daarvoor, ten tijde van Napoleon bvb, waren epidemieën geduchte spelbrekers;
ze waren ook een reden voor vrijstelling of (tijdelijk) ontslag uit het leger.
Zie daarvoor het forumplaatsje over de pokdalige soldaat met bijhorende linkjes.

Overzicht van de epidemieën van pokken, roodvonk en mazelen
tussen 1778 en 1870 in Nederland (vervolg in PDF),
een studie uit de 19de eeuw met cijfermateriaal van A.M. Ballot.

is er een apart forum, werkgroep, project, ... waar je doodsoorzaken kan melden als je die tegenkomt?

In de zoektocht naar mijn voorvaderen Bungeneers ben ik er op uitgekomen dat in de gemeente Berlingen (Limburg) in de zeventiende eeuw minstens tweemaal een epidemie van dysenterie lelijk heeft huisgehouden.

Als je de bewaarde overlijdensregisters tussen 1656 en 1699 overloopt, zie je dat een normaal cijfer tussen 0 (ja hoor, er zijn jaren dat de pastoor 'nihil' noteerde) en 4 varieert.

Twee anomalieën:
- in 1676 stierven 15 mensen, waarvan verschillende aan dysenterie
- in 1693 stierven 14 mensen, waaronder de parochiepriester zelf. De situatie moet zo hachelijk geweest zijn, dat er geen aparte items zijn genoteerd, enkel een lijstje van namen verdeeld over een groepje 'rond februari' en een ander 'vanaf november'.

Ik heb die doodsoorzaak uiteraard in de opmerkingen vermeld van de voorvaders en -moeders die tot mijn stamboom behoren, maar wellicht is deze informatie breder nuttig?

vriendelijke groeten,

Joke Bungeneers

Heb je vraag over 'doodsoorzaken' verplaatst naar ons forumtopic 'Epidemieën';
In de vorige 8 reacties kan je hieromtrent al heel wat vernemen.
Epidemieën eisten in vorige eeuwen een grote tol aan slachtoffers,
meer dan nu tijdens 'onze' Coronapandemie - begrijpelijk :
de medische wetenschap & hygiëne stonden bijlange nog zo ver niet als nu.

Verder worden doodsoorzaken in de tijd der parochieregister helaas zelden vermeld;
in mijn eigen stamboom tel ik er slechts enkele, wellicht omdat ze spectaculair waren :
een voorvader die al rijdend onder zijn paard terecht kwam en een andere die in de winter door het ijs was gezakt;
ook een Brugs voorouderkoppel dat aan de pest stierf in de 17de eeuw.
Voor deze pestepidemie in Brugge e.a. plaatsen vind je met wat geluk iets digitaal,
hier kwam ik zowaar een voorvader tegen : https://www.dbnl.org/tekst/_bie001197401_01/_bie001197401_01_0074.php
Wat wel nogal es voorkomt is de vermelding dat vrouwen in het kraambed stierven...
Heel soms kunnen we een doodsoorzaak raden (dus : verre van 100%!), zo bij oorlogen
en zeker als daar iets van in de lokale geschiedenis werd genoteerd en nu bewaard wordt in Heemkundige of Historische Kringen.
Ook - min of meer - af te leiden wanneer een aantal gezinnen in korte tijd veel overledenen telden, zoals ook jij ontdekte...

Aanvullingen door andere forumvolgers blijven welkom. mvg, Greta

alvast bedankt!

Ja, zowel in parochieregisters als burgerlijke stand komt het zelden voor dat de doodsoorzaak wordt vermeld, tenzij het echt opvallend is.
Een paar voorbeelden die ik tegenkwam: een man die tijdens zijn werk in brouwerij De Sleutel in Mechelen in een kokende brouwketel gevallen is; een vrouw die tijdens de bevalling sterft samen met haar kindje dat 'in utero' wordt gedoopt, een jongeman die in de mijn is verongelukt, ..
Soms kan je het inderdaad wel raden: een pasgeboren baby sterft en enkele dagen later ook de moeder, of andersom; in een en dezelfde familie sterven binnen de veertien dagen 5 familieleden, ...

het is altijd wel een glimps van het dagelijkse leven, dat maakt het extra boeiend.

groetjes,

Joke