Plaats reactie

Betekenis doopakte (Breda 1588)

Als u moeite heeft met het ontcijferen van (een fragment) oud schrift of met het vertalen van teksten in het Latijn of gotisch Duits of andere talen, kunt u uw document online zetten en op dit forum een beroep doen op de gemeenschap om mee te lezen.
pdisco
pdisco
Berichten: 38
Invulmodus : grafisch
Stamboomnavigatie : grafisch
Stamboom bekijken
AE72E1B2-6B02-4E11-9A38-72211EB4B842.jpeg
Goedendag,
Ik heb een vraag over bijgaande scan van een akte van 30-03-1588.
Volgens mij staat hier:
Baptisatius est fransiscus
filius jacobus disco van wouwe
et Magdalena Jacobi susceptores
cornelius inde mereminne et
maria laurentij

Context: de familie Disco woonde in die tijd in Wouw (NB), maar dat was tussen 1583 en 1593 verlaten vanwege oorlogshandelingen en plunderingen in de Tachtigjarige Oorlog. In 1588 was Breda Spaansgezind (en het dichter bij Wouw gelegen Bergen op Zoom was koningsgezind).

Wie kan mij helpen met wat aanknopingspunten, zoals:
- de getuigen van de doop: Corneli(u)s is een veelvoorkomende naam in de familie Disco. Maar wat betekent dan ‘inde mereminne’ mogelijk? En, zou het de opa kunnen zijn?
- waren getuigen vaak/altijd een voor de vader en een voor de moeder?
- waren doopgetuigen ook altijd katholiek (en kwamen dus uit katholieke gebieden? Of was dat niet zo zwart/wit).
- en, het piece de resistance: ik kom niet verder terug dan Jacobus en Magdalena. Als ik het goed heb getraceerd werd hun zoon Fransiscus notaris en man van leen. Later (in 1610) werd hij (ook?) koster en schoolmeester in Viersel. En diens zoon Cornelius magister (en ook koster/schoolmeester in Zandhoven). Wat kan dat betekenen voor Jacobus en Magdalena in Wouw voordat die plaats onbewoonbaar werd in 1583?
armandakkermans
armandakkermans
Berichten: 738
Invulmodus : tekstueel
Stamboomnavigatie : tekstueel
Stamboom bekijken
Bij een katholieke doop waren de doopgetuigen katholiek. Peter en meter werden geacht in te staan voor de (katholieke) opvoeding van de boreling als de ouders zouden sterven of tekort schieten.
Er was dikwijls een getuige van vaders kant en een van moeders kant (nu trouwens nog).
lanckact
male
Berichten: 77
Invulmodus : grafisch
Stamboomnavigatie : grafisch
Stamboom bekijken
pdisco schreef: 12 augustus 2020, 12:29 - waren getuigen vaak/altijd een voor de vader en een voor de moeder?
In principe wel, zeker in de 16e eeuw. Maar er zijn uitzonderingen, zoals bijvoorbeeld wanneer de vader/moeder vanuit een dorp ver weg afkomstig was, dan zie je wel eens twee getuigen uit dezelfde tak van de familie verschijnen. Of zelfs gewone kennissen zonder (al dan niet indirect) bloedverwantschap als getuigen. Al is dat laatste meer een fenomeen uit de 18e en 19e eeuw, maar het gebeurde ook vroeger wel eens.
basdenbrok
male
Berichten: 1099
Ik denk dat het bij de naam "in de Mereminne" om de naam van een huis gaat. Wellicht een zeemeermin (een meerminne) als gevelsteen. Misschien het huis waar Cornelius in woonde, misschien zijn voorvaderen, dus vernoemd naar het woonhuis van de familie. Leuk om te kijken waar je zo'n huis had: in Klundert zag ik, in Dordrecht, Antwerpen ...
basdenbrok
male
Berichten: 1099
Babtisatus est Fransciscus
filius Jacobi (...)
(...) de getuigen van de doop: Corneli(u)s is een veelvoorkomende naam in de familie Disco. Maar wat betekent dan ‘inde mereminne’ mogelijk? En, zou het de opa kunnen zijn?
Je vindt vaak een opa of een oma als peetouder bij de eerste kinderen. Meestal is dan duidelijk aan de hand van de naam dat het om een opa of oma gaat. In dit geval lijkt het onwaarschijnlijk omdat de peetvader niet "Disco" heet en de vader niet "in de Mereminne". De opa van moederszijde zal Jacobus heten. Hier gaat het dus denk ik om iemand anders. Zijn er broertjes en zusjes gedoopt? Kijken welke peetouders die hadden.
basdenbrok
male
Berichten: 1099
pdisco schreef: 12 augustus 2020, 12:29 AE72E1B2-6B02-4E11-9A38-72211EB4B842.jpeg

- waren doopgetuigen ook altijd katholiek (en kwamen dus uit katholieke gebieden? Of was dat niet zo zwart/wit).
Bij de katholieke doop is geen sprake van getuigen (testes), zoals bij het huwelijk, maar van susceptores waarmee peetouders (patrines) bedoeld worden die het kind, zoals Armand omschrijft, als spirituele ouders aannemen (suscepere, opnemen) en die geacht worden een rol te spelen bij de goede katholieke opvoeding die het kind te wachten staat. Niet de bedoeling is dus dat het katholieke kindje protestante peetouders krijgt :) Misschien gebeurde dat wel, maar low profile, geen ophef, hing misschien van de pastoor af, van dorp of stad en wanneer, welke tijd.

Susceptores kwamen ook wel van verder weg, ofschoon de kinderen in de regel indien mogelijk de zelfde dag nog of de volgende dag gedoopt werden. De hele verre reiziger zal dus al aanwezig hebben moeten zijn.

In protestante gebieden woonden ook katholieken.
basdenbrok
male
Berichten: 1099
De koster en de schoolmeester zouden protestant (Nederduits Gereformeerd) geweest moeten zijn als het om Staats-Brabant ging.

Maar het gaat hier om de Spaanse Nederlanden begrijp ik (Viersel, Zandhoven). Daar was het natuurlijk omgekeerd. Goede katholieke peetouders gehad :)

Vriendelijke groeten
Bas den Brok
basdenbrok
male
Berichten: 1099
http://www.bhic.nl/onderzoeken/regesten?mivast=235&miadt=235&mizig=22&miview=ldt&milang=nl&micols=1&mizk_alle=Meermin*

1107 Microfiches van archivalia in Algemeen Rijksarchief Brussel over Noord-Brabant over de periode ca. 1312-18e eeuw, 1994-1998

119 1529, maart..
Kwijtschelding van de doodslag begaan op Joost Adriaansz, waard in De Meermin te Bergen op Zoom, door Cornelis Cornelisz Kuiper.


Er was vast ook een "Meermin" in Breda. Ook in den Bosch was een huis "de Meermin".
pdisco
pdisco
Berichten: 38
Invulmodus : grafisch
Stamboomnavigatie : grafisch
Stamboom bekijken
Veel dank voor de reacties en de tips. Ik ga ermee aan de slag!
pdisco
pdisco
Berichten: 38
Invulmodus : grafisch
Stamboomnavigatie : grafisch
Stamboom bekijken
basdenbrok schreef: 12 augustus 2020, 21:40 Babtisatus est Fransciscus
filius Jacobi (...)
Nabrander nog, als het mag: betekent de voornaam Jacobi, dat diens vader ook Jacob heette?
basdenbrok
male
Berichten: 1099
Nee. Fransciscus filius Jacobi betekent: Fransciscus zoon van Jacobus.

Als je niks weet en wil gokken dan is de beste gok dat Jacobus' vader Franciscus heet. Er werd bijna altijd wel een zoon naar de opa van het kind vernoemd, vaak de eerste zoon, soms ook pas de eerste zoon na overlijden van de opa, soms ook een dochter met de vrouwelijke vorm van de naam van de opa.

Een of twee maanden geleden heb ik op https://watstaatdaer.nl/forum iemand geholpen die, als ik me niet vergis, een 16e eeuwse verzamelig schepen acten van Wouw aan het transcriberen was. Ik kan het zo snel niet vinden. Ik heb helaas even weinig tijd; het is heel lastig zoeken op watstaatdaer. Je zou eens kunnen kijken en vragen of hij de naam Disco is tegengekomen bij zijn werk.

Groeten, Bas
pdisco
pdisco
Berichten: 38
Invulmodus : grafisch
Stamboomnavigatie : grafisch
Stamboom bekijken
Echt te gekke link, Bas. Dankjewel!
pdisco
pdisco
Berichten: 38
Invulmodus : grafisch
Stamboomnavigatie : grafisch
Stamboom bekijken
Is het mogelijk dat disco (in Jacobus Disco van Wouwe) de betekenis heeft van: student?
Of is dat heel vergezocht? En in het Latijn ook onjuist?
In de strekking: dit is Jacobus, die eigenlijk woont in Wouw, maar student is in een andere plaats.

Hoe komt dit in mijn hoofd?
- Zijn nakomelingen studeerden.
- Een van de betekenissen van disco = ik leer.
- En het was natuurlijk heftige oorlogstijd, dus mensen konden niet altijd op de plek zijn waar ze wilden.
basdenbrok
male
Berichten: 1099
Het lijkt mij erg onwaarschijnlijk dat hier om de ik-vorm van discere (leren, leren kennen, onderzoeken) gaat. De ik-vorm van een werkwoord in een familienaam is raar. Jacobus had zich studiosus (of scholaris) (student) kunnen noemen (nominativus) wat hier dan in de genitivus studiosi (of scholaris) had kunnen staan: ... filius Jacobi Studiosi.

Als er hier sprake is van Latijn dan lijkt mij het eerder om de ablativus van discus (schijf) te gaan.

Misschien van Spaanse, Italiaanse of Portugese komaf?

Of indien Brabants, misschien langer geleden geschreven als a Disco (of de Disco) als latijnse versie van bijvoorbeeld de naam van der Schijf. De ablativus werd in middeleeuwse schepenacten en cijnsboeken wel gebruikt bij vertaling van toponymische familienamen die met het voorzetsel van beginnen: van ..., van den ..., van der ..., van de ...

Bijvoorbeeld:

de Ligno = van Hout
de Aggere = van Dijk
de Buscho = van den Bosch
de Palude = van den Broek
de Merica = van der Heijden
de Horreo = van der Schuren, Verschuren
de Angulo = van Hoek

Welke zijn de oudste vermeldingen van de naam Disco?

Groeten, Bas
Plaats reactie

Terug naar “Paleografie, transcriptie en oude talen”